Diepgaande ceremonies, als vervanger voor je koffie of als super food door je ontbijt. Het geluk lijkt niet op te kunnen met Cacao, of toch wel? In deze column neem ik je graag mee in mijn eerlijke ontdekkingen tijdens mijn reis door Guatemala waarbij ik Cacao farms en Maya ceremonies bezocht.

Na mijn terugkomst uit Guatemala zag ik een oproepje op Instagram: “Zijn er ook niet-witte mensen die Cacao verkopen?” Het antwoord bleef pijnlijk uit. Er zijn – zo goed als – geen mensen van kleur die ceremoniële Cacao verkopen. En het waarom niet, heeft een pijnlijke oorsprong. We zouden het deels kunnen verwijten aan het veranderende klimaat. Cacao is niet gemakkelijk te kweken: enkel in de vochtigere jungle klimaten en in tijden van droogte is het schaars, helemaal als je geen pesticiden inzet. Voor de plaatselijke gemeenschap is de teelt van cacao dus niet bijzonder aantrekkelijk voor een stabiel inkomen. Toch mocht ik met mijn eigen ogen tijdens mijn bezoek aan een lokale community cacao farm in de jungle vooral een andere pijnlijke conclusie trekken: Cacao heeft een vrijwel directe link – nog steeds – met de kolonisatie.⁠

GELOOF

De lokale mensen, die afstammen van de Maya’s hebben vaak al niks meer met de Maya gebruiken… Ja, ik weet het, deze informatie is alsof je net uit een koortsdroom ontwaakt. Er zijn slechts kleine stammen die openlijk durven uit te komen voor hun ‘hekserij’ en hiernaar leven. Hekserij? Ja, leven naar de Maya kalender wordt gezien als hekserij sinds de verovering en kolonisatie door de Spanjaarden. De Maya stammen wonen vaak dieper in de jungle met de natuur. En hun geloof werd door de Europeanen gezien als een ‘dom’ bijgeloof gezien, gebaseerd op aarde, water en wind die het juiste (christelijke) geloof niet kenden en dus aangeleerd moesten krijgen. Het opleggen van ‘het goede en enige juiste’ geloof (in een God) deed men met behulp van de ‘Spaanse Inquisitie’. Eeuwenlang werd zowel uit vrije wil als onder dwang in naam van de Paus gehandeld, al vanaf 1492 werd de inheemse bevolking tot het Europese juiste christelijke geloof bekeerd en gedwongen.

Tegenwoordig is het grotere gedeelte van de bevolking dus katholiek. Ze maken zich hard om hun eigen inheemse talen te blijven spreken, maar de officiële taal van het land is Spaans, terwijl dit niet de moedertaal is en wordt gesproken door ongeveer 70% van de bevolking. Een meerderheid spreekt daarnaast wel trots nog steeds zijn of haar eigen Maya taal, horende bij hun dorp en dus stam zoals bijvoorbeeld K’iche’, Kaqchikel, Q’eqchi’ en Mam.

Het lijken vooral witte mensen met geld die naar Guatemala komen om te investeren in community’s en plantages om deze wijsheid weer terug te brengen: “We hebben een altaar gemaakt op het land waar we regelmatig zitten, aan de hand van de Maya kalender doen we dan een offer of gebed in de hoop dat de mensen weer herinneren, soms komt er dan een lokaal iemand bij zitten en die bid dan tot Jezus of Maria. Ons doel is de lokale mensen weer te verbinden met hun achtergrond en de natuur.” Zegt Matt Mcleod onze gids. Terwijl we verder over de plantage lopen wijst hij nog wat dingen aan: “Kijk hier groeit Kurkuma en daar groeit kaneel, je kunt zoveel natuurlijke geneesmiddelen verbouwen hier in Guatemala. Maar die kennis is allemaal vergeten en verdrongen. Ze willen de mensen hier dom en afhankelijk houden. Wij proberen ze te leren hoe ze zelfvoorzienend kunnen zijn. Zo leren we ze bijvoorbeeld eigen compost te maken, maar ook hoe je echt alles van de Cacao kunt gebruiken van sap wat eruit lekt tot de bonen.” 

ALLEEN MAAR WITTE MENSEN

Voordat ik op deze cacao plantage terechtkwam, ben ik in San Marcos geweest. Het hippie Walhalla aan het meer Lake Atitlan. Het hielp bij doorzien welke spirituele bullshit we in het Westen doen. Het is grappig en triest tegelijk om te zien hoe je bijvoorbeeld alleen in dit dorp alle soorten smudge sticks, plantmedicijn reizen en ‘sacred’ kleding kunt kopen. Het is een grote ‘Disney-grap’, het gehele aanbod is aangepast aan het type mensen die er komen. En het is helemaal niet gebaseerd op wat de meeste lokale mensen doen, die hangen dus in werkelijkheid – verborgen voor de toeristen – het katholieke geloof aan.

Dit draaide bij mij mijn maag om: Deze vorm van ‘westerse spiritualiteit’ is echt waar men op doelt met ‘new age’. Het is gebaseerd op de overconsumptie en toe-eigenen van neppe inheemse gebruiken zoals het wapperen met witte Salie tegen kwade geesten, iets wat ik tijdens de Maya ceremonies niet heb waargenomen. Het dorpje ontploft van de witte mensen, ceremonies en de traditionele gebruiken worden ondergesneeuwd door hippe Amerikanen die hun identiteit baseren op hoe vaak je Ayahuasca hebt gedaan en of dat je elke dag Cacao drinkt op je pad naar ‘verlichting’.

De oude Maya cacao ceremonies gaan zo langzaamaan verloren. De lokale bevolking voelt de connectie niet meer en richt zich tot het geloof. Toen ik een Maya ceremonie bijwoonde, vertelde de maestro mij over het belang van de Spirit van de cacao en dat het over de wereld wordt verspreid. Het is zo ontzettend belangrijk dat we deze oude tradities doorgeven, ongeacht waar we vandaan komen. Maar we moeten ook begrijpen waar cacao vandaan komt en hoe het wordt gebruikt, voordat we ‘zomaar’ consumeren of imiteren. Als westerlingen worden we aangemoedigd om ons bewust te zijn van de geschiedenis van cacao, zo heeft deze ervaring ook mij echt aan het denken gezet.

Maar wie zijn dan de ‘goede’ witte mensen die het echt goed voor hebben met de inheemse bevolking en ze de juiste prijs willen betalen als ze met de hand Cacao oogsten, de bonen te drogen, roosteren en malen om het vervolgens in een vorm te gieten, zodat je thuis je blok Cacao kunt versnijden voor een kopje cacao? Na diepe overpeinzingen ben ik tot de conclusie gekomen dat wanneer arrogantie een rol speelt en een wit persoon denkt de lokale bevolking te ‘helpen’, er al snel een verkeerde afslag wordt genomen. Het is een complex vraagstuk die voor ons als buitenstaanders, moeilijk te doorgronden blijft. De lokale bevolking zal door hun verleden en worsteling met armoede, niet erkennen dat er iets niet klopt.

MENSEN VAN KLEUR EN CACAO

Hoewel ik persoonlijk van mening ben dat het voor mij niet veel verschil zou maken als een persoon van kleur ceremoniële Cacao zou schenken, zie er wel de waarde ervan in. Zo moedig ik tijdens mijn jaartraining deelnemers aan om Cacao te kopen die verbonden is met hun eigen land van herkomst. Er zijn namelijk talloze landen waar Cacao wordt verbouwd, zelfs in landen zoals Suriname en Indonesië. Het is mooiste is als je je eigen gemeenschap kunt ondersteunen en tegelijkertijd vasthoudt aan jouw tradities en rituelen. Zodat je niet aan culturele toe-eigening doet en culturele elementen niet verloren gaan of worden vervormd wanneer ze worden verwijderd uit hun oorspronkelijke culturele context. Dit kan respectloos of zelfs ontheiligend zijn. Blijf dus dicht bij jezelf en eer de Cacao, ongeacht je afkomst. Vanuit mijn perspectief is het dus vooral waardevol als je iemand kunt vinden met dezelfde etnische achtergrond als de cacao die deze persoon schenkt, maar dit blijkt in de praktijk niet zo eenvoudig te zijn als het op het eerste gezicht lijkt, door de verschillende kolonisaties en dan spreek ik niet alleen over Guatemala…

VERVANGING VAN KOFFIE

Als we het hebben over de westerse overconsumptie, dan is ceremoniële cacao als vervanger van je dagelijkse kopje koffie dus niet duurzaam, laat staan respectvol naar de overgebleven inheemse culturen die cacao nog wel als heilige drank zien. De cacaoboom groeit in vochtige, tropische klimaten en bloeit pas na vijf jaar en produceert daarna het hele jaar door maximaal twee kilo bonen per jaar. Als je nagaat dat de bonen ook nog gefermenteerd, gedroogd en geëxporteerd moeten worden naar de andere kant van de wereld ervaar je wellicht ook de urgentie om met eerbied met het plantmedicijn om te gaan en haar volledige potentieel te benutten. Buiten dat is er veel meer Cacao nodig als je het puur consumeert, dus kun je niet denken ‘Ja, maar mensen eten toch ook elke dag chocolade?’. Zonder begeleiding van een ervaren facilitator, is het werken met cacao niet effectief voor duurzame heling, maar vooral om tijdelijk een natuurlijke high te ervaren. Net als dat een pure chocolade reep je persoonlijke problemen ook niet voor je oplost en je vooral verslaafd maakt aan de suikers die zijn toegevoegd. 

CONCLUSIE

Cacao ceremonies zien in Zuid-Amerika een afname in populariteit in contrast met de opkomst ervan in Europa. Door deze razende populariteit is het des te belangrijker te werken met ceremoniële cacao met een ervaren facilitator om niet afhankelijk te worden, zodat je juist steeds minder nodig hebt in plaats van steeds vaker en meer om dezelfde gevoelens te ervaren en dichter bij je emoties te staan. Gebruik ceremoniële cacao alleen met diepe intentie in ceremonie, om de band met dit prachtige plantmedicijn te waarderen en onze consumptie duurzaam te houden. En koop verantwoord gekweekte, ecologische ceremoniële cacao die de lokale bevolking steunt, zodat we niet alleen voor onszelf, maar ook voor Moeder Aarde en de bewaarders van dit heilige plantmedicijn zorgen. 

Als je over deze column wilt meepraten, stuur me dan een DM via Instagram of zet een reactie onder deze column. De dingen die ik heb opgeschreven, zijn enkel mijn bevindingen. Ik sta altijd open voor nieuwe en/of andere perspectieven.