Deze week had ik een inspirerend gesprek met twee vriendinnen, los van elkaar, die lyrisch waren over biologische groenten en fruit. Voor mijn vriendinnen is alles wat niet biologisch is “bespoten troep” en alles wat wel biologisch is automatisch ”gezond”. Een gezondheidshype die ik waarschijnlijk niet zo snel zal begrijpen…

Ik vind het namelijk bijzonder om te zien hoe Nederlanders zich vaak zo bewust inzetten om “bespoten troep” te vermijden, maar tegelijkertijd onrijpe bananen kopen. Het lijkt wel alsof de meeste mensen niet weten dat bananen pas écht rijp zijn als ze die heerlijke bruine vlekken hebben. Toch worden ze vaak als ‘te rijp’ afgekeurd. Dit roept bij mij de vraag op: hoe kan het dat onze persoonlijke visies op gezondheid zo tegenstrijdig zijn? We consumeren collectief grote hoeveelheden onrijpe groenten en fruit, terwijl we onszelf voorhouden dat we kiezen voor het beste. 

De meeste groenten en fruit die van ver komen, zoals bananen, mango’s en avocado’s, worden onrijp geplukt en per vliegtuig of schip naar Nederland vervoerd. Dit is niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor je lichaam. Toen ik leerde over de schadelijke effecten van het eten van onrijpe vruchten en de lange reis die tropisch fruit aflegt, heb ik ze links laten liggen. Vooral na onze reis naar Madeira, waar ik ontdekte dat rijpe vruchten smaken als snoep uit de natuur. Het werd me duidelijk dat alles wat daar niet zo smaakt, niet klaar is om opgegeten te worden.

Natuurlijke bescherming van de kringloop van het leven

Het is ook interessant om te bedenken dat sommige planten giftige stoffen produceren om de natuur te beschermen. Onrijpe vruchten zoals tomaten, bevatten bijvoorbeeld giftige stofjes die tijdens de rijping in zonlicht worden afgebroken. Dit geldt voor meer nachtschade gewassen. Het is een krachtig voorbeeld van hoe de natuur haar eigen regels heeft zichzelf in stand te houden, zo zijn ze ook minder smakelijk als ze niet rijp zijn.

Dit houdt dieren op afstand totdat de vrucht echt rijp is. Zodra de vrucht rijp is, eten dieren ze op en verspreiden ze de zaden, waardoor er op andere plekken nieuwe planten groeien met deze vrucht, wat bijdraagt aan biodiversiteit en de kringloop van het leven. Het maakt je aan het denken over hoe alles met elkaar verbonden is en hoe afgesneden wij daar dus eigenlijk van zijn als we onrijpe groenten en fruit kopen uit de supermarkt.

Daarnaast zijn onrijpe appels, bananen en peren vaak hard en zitten ze vol zetmeel. Tijdens de rijping wordt dat zetmeel pas omgezet in suiker, wat de vrucht zoeter en smakelijker maakt. Ons lichaam kan zetmeel afbreken, maar dit proces komt pas op gang na langdurig kauwen. Dit laat zien hoe belangrijk het is om aandacht te besteden aan wat we eten en het met aandacht te eten en het zeker niet in een blender te gooien. Hoe vaak geven we eigenlijk onze voeding de tijd en aandacht die het verdient?

Biologisch betekent niet altijd onbespoten

Biologische groenten en fruit zijn ook niet standaard onbespoten. Het hoeft niet te betekenen dat er in de biologische landbouw geen gebruik wordt gemaakt van bestrijdingsmiddelen. Er wordt vaak gebruik gemaakt van natuurlijke bestrijdingsmiddelen om de gewassen te beschermen tegen ziektes, plagen en onkruid. Hoewel de term ‘natuurlijk’ gebruikt wordt, blijft het lichaam het bestrijdingsmiddel zien als ‘gif’.

Buiten dat zijn er Nederland hele strenge eisen met betrekking tot het gebruik van de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen. Groenten en fruit van buiten de EU die niet voldoen aan deze eisen worden hierom niet toegelaten als de concentratie van de bestrijdingsmiddelen te hoog is. De lage hoeveelheid ‘gif’ die in Nederland is toegestaan (biologisch of niet) op groente en fruit, kan je als mens gemakkelijk afbreken.

Gezonde keuzes hangt van meer af dan een keurmerk

En even een disclaimer, ik ben geen tegenstander van biologische groenten of fruit maar ik vind dat gezond groente en fruit zoveel verder gaat dan het keurmerk biologisch. Het belangrijkste verschil tussen biologische en niet-biologische groenten zijn het soort bestrijdingsmiddelen dat gebruikt wordt tijdens de teelt, maar je hebt in mijn ogen vooral een ecologische voetafdruk als je lokaal en seizoensgebonden eet.

De grote vraag naar groenten en fruit uit het buitenland en/of buiten de seizoenen om, is namelijk de indirecte vraag naar de massa productie van bespoten groenten en fruit.

Zelf heb ik in het verleden bij verschillende boeren gewerkt en boeren gekend die met veel zorg en liefde met hun gewassen en dieren omgingen, maar geen biologisch keurmerk konden krijgen omdat ze onvoldoende eigen mest hadden en het financieel niet haalbaar was om biologische mest te kopen, waardoor ze afhankelijk waren van kunstmest. Ondertussen werkte ik ook bij een biologische boer die niet altijd op een liefdevolle manier met zijn dieren omging. Dit zet je aan het denken: Wat is belangrijk? Het keurmerk of de zorg die erin is gestoken? 

De ecologische voetafdruk van voedsel

Dus als je het mij vraagt, laat je vooral niet enkel en alleen leiden door een keurmerk biologisch. Biologisch is door de strenge wet- en regelgeving in Nederland vaker een marketingtruc dan een garantie voor kwaliteit.

Buiten dat zijn er talloze andere manieren waarop we gifstoffen binnenkrijgen waar we ons nooit druk over maken zoals E-nummers in bewerkt voedsel of de schadelijke stoffen in een glaasje alcohol. Een gezond lichaam kan namelijk heel goed omgaan met het afvoeren van gifstoffen. Kijk maar eens naar hoe oud we allemaal worden in dit kikkerlandje… en we eten echt niet allemaal biologisch of leven als heilige maagd Maria.

De voordelen van lokaal en seizoensgebonden eten

Stel je voor wat er zou gebeuren als we allemaal lokaal en seizoensgebonden zouden eten. Of nog beter: Het een en ander zelf zouden verbouwen in onze tuin? Hoe zou dat de wereld om ons heen veranderen? Minder overproductie, minder lange transporten en meer liefdevolle aandacht voor wat we eten…

Een grappig weetje: Hier in de supermarkten in Sardinië bestaat er helemaal geen biologisch label voor groenten of fruit. Groente en fruit uit het land van herkomst binnen het seizoen hoeft meestal namelijk helemaal niet bespoten te worden als er genoeg biodiversiteit is.

Kortom: Neem de tijd om na te denken over wat je eet, waar het vandaan komt, en wat dat voor jou betekent. Het kan een eye-opener zijn, niet alleen voor je gezondheid, maar ook voor de toekomst van onze planeet.